กฎหมายหรือกฎสมมติของมนุษย์เป็นคุณ เมื่อมันเป็นเครื่องมือสนองความต้องการธรรม
แต่เมื่อความต้องการธรรมเลือนลางจางหาย กฎหมายก็อาจกลายเป็นเครื่องมือสนองความปรารถนาส่วนตัวของบุคคล… เช่น เป็นเครื่องมือของการแสวงหาผลประโยชน์ของตน หรือการกลั่นแกล้งทำร้ายผู้อื่น
กฎหมายหรือกฎสมมติของมนุษย์มีกำเนิดขึ้น เพื่อช่วยสนับสนุนธรรมหรือกฎแท้ของธรรมชาติ ให้ปรากฏผลเป็นจริงหนักแน่นในสังคมมนุษย์ แต่เมื่อคนแปลกแยกจากความจริงแท้แห่งธรรม หรือหลงลืมมองข้ามไปเข้าไม่ถึงธรรมแล้ว กฎหมายหรือกฎสมมติของมนุษย์นั้นก็เลื่อนลอยคลาดเคลื่อนจากคุณค่าที่แท้จริง และกลับกลายเป็นเครื่องทำลายสังคมมนุษย์เสียเอง
เมื่อมีการพัฒนาด้านจิตใจและปัญญาภายในตัวตน ทำให้คนมีความสามารถภายในที่จะควบคุมและนำพฤติกรรมของตนไปในทางที่ถูกต้องดีงาม สังคมจะต้องการกฎหมายเพียงเพื่อมาช่วยจัดสรรสภาพแวดล้อม โอกาสและบรรยากาศ ที่จะอุดหนุนความมั่นคงแห่งพฤติกรรมที่ถูกต้องดีงามนั้น
แต่ถ้าจิตใจและปัญญาไม่ได้รับการพัฒนา… ก็จะต้องเพิ่มมาตรการควบคุมจากภายนอกด้วยการบัญญัติกฎหมายมาบังคับควบคุมคนมากขึ้นๆ พร้อมทั้งลงโทษหนักหนารุนแรงขึ้นๆ จนในที่สุดกฎหมายก็จะหมดความหมาย สังคมก็จะเสื่อมสลาย และชีวิตก็จะไม่อาจบรรลุจุดหมายแห่งประโยชน์สุขและอิสรภาพที่แท้จริง…
สารบัญ – นิติศาสตร์แนวพุทธ
บทนำ นิติศาสตร์กับ ธรรมศาสตร์
– ๑ – หลักการพื้นฐาน
- กฎหมาย ต้องมาจากธรรม ต้องชอบธรรม และต้องเพื่อธรรม
- กฎมนุษย์ต้องไม่แปลกแยกจากกฎธรรมชาติ
- พัฒนาคนให้รู้จักเคารพสิทธิกันและกัน แต่ต้องรู้ทันว่าที่แท้มนุษย์ไม่มีสิทธิ
- ถึงจะพัฒนาระบบขึ้นมาหลากหลาย ทุกระบบต้องลงกันได้บนฐานหนึ่งเดียวแห่งธรรม
- กฎหมายเพื่อสังคมมนุษย์ จะไม่สมจริง ถ้าหยั่งไม่ถึงความจริง แห่งธรรมชาติมนุษย์
- จุดหมายของสังคม คือจุดหมายของกฎหมาย แต่สุดท้าย จุดหมายของกฎหมายต้องสนองจุดหมายของชีวิตคน
- วินัย/กฎหมาย เป็นเครื่องจัดสรรให้เกิดโอกาส ที่จะเป็นฐานของการพัฒนาสู่การสร้างสรรค์ที่สูงขึ้นไป
- วินัย/กฎหมายช่วยจัดสรรสังคมดี ที่เอื้อให้คนงอกงามมีชีวิตที่ดี คนยิ่งงอกงามมีชีวิตที่ดี ก็ยิ่งหนุนสังคมดีที่คนจะมีชีวิตงอกงาม
- การปกครองที่แท้ และกฎหมายที่ถูก ต้องมีจุดหมายสอดคล้องกับธรรมชาติของมนุษย์
- มีกฎหมายไว้จัดการปกครอง เพื่อทำให้เกิดสังคมดี ที่คนมีโอกาสพัฒนาชีวิตที่ดีงาม
- กระบวนวิธีในการบัญญัติข้อกฎหมาย กฎหมายโดยหลักการ กับกฎหมายโดยบัญญัติ
- กฎหมายที่แท้ประสานประโยชน์ของบุคคลกับสังคม และประสานสมมติของมนุษย์ เข้ากับความจริงแท้ของธรรมชาติ
– ๒ – หลักแห่งปฏิบัติการ
- ถ้าคนอยู่ในหลักการ ก็ไม่ต้องมีกฎหมาย ถ้ากฎหมายไม่ใช่เพื่อหลักการ ก็ไม่ควรให้เป็นกฎหมาย
- เมื่อคนเป็นวิญญูรู้สาระของกฎหมาย สังคมสงบสุขด้วยกติกาง่ายๆ ครั้นคนเสื่อมลงไป กฎหมายยิ่งบังคับซับซ้อน สังคมยิ่งเสื่อมทรุด
- จะรักษาธรรมให้แก่สังคมได้ ต้องรักษาดุลยภาพให้แก่ใจของตน
- พฤติกรรมจะถึงภาวะแห่งดุลยภาพ เมื่อจิตใจและปัญญามาประสานอย่างสมดุล
- ความเคร่งครัดในวินัย ประสานกับจิตใจที่ไม่ยึดมั่น คำนึงแต่จะรักษาธรรมเพื่อประโยชน์สุขของปวงชน
- ความยึดมั่นกฎหมาย หลงติดในสมมติ จะกลายเป็นภัย แต่ถ้าเข้าถึงธรรมที่เป็นฐานของกฎหมาย ก็จะกลายเป็นนักนิติศาสตร์ที่แท้
- อารยธรรมของมนุษย์จะยั่งยืนเพียงใด อยู่ที่ภูมิธรรมภูมิปัญญาในการจัดการกับสมมติ
บทส่งท้าย มองอดีตถึงปัจจุบัน เพื่อสร้างสรรค์อนาคต
No Comments
Comments are closed.