ฝึกเว้นสุขแบบพึ่งพา เพื่อพัฒนาสุขที่เป็นอิสระ

หน้าสำหรับพิมพ์

ฝึกเว้นสุขแบบพึ่งพา เพื่อพัฒนาสุขที่เป็นอิสระ

เมื่อพูดถึงระดับขั้นของการเข้าถึงชีวิตที่ดีมีความสุข คือการเข้าถึงธรรมนั้นแล้ว ก็ควรจะพูดกันถึงกระบวนการฝึกฝนเพื่อเข้าถึงชีวิตที่ดีมีความสุขต่อไป กระบวนการฝึกฝนนั้น ที่จริงก็อยู่ในหลักที่ว่ามาแล้วคือ ศีล สมาธิ ปัญญา นั่นเอง แต่ในที่นี้ ยังมิใช้โอกาสที่จะบรรยายในกระบวนการฝึกฝนนั้น ซึ่งจะต้องแยกไปพูดเป็นอีกเรื่องหนึ่งต่างหาก คราวนี้จึงต้องขอผ่านข้ามไปก่อน

เป็นอันว่า ถ้าจะพูดในรายละเอียดของกระบวนการฝึกฝนพัฒนาทั้งหมดก็จะยืดยาวมาก แต่เมื่อพูดอย่างรวบรัดก็อยู่ในหลักการที่พูดไปแล้วนั่นเอง คือใช้ ศีล สมาธิ ปัญญา นั่นแหละเป็นทางปฏิบัติ ก็จะเข้าถึงความสุข หรือเข้าถึงชีวิตที่ดีในแต่ละขั้นตอน

อย่างไรก็ตาม ในกระบวนการฝึกฝนนั้น บางตอนมีเรื่องบางอย่างที่จะขอเน้นหรืออยากจะยกมาพูดไว้ให้เข้าใจชัดเจนสักนิดหน่อย คือ เรื่องศีล เฉพาะในบางจุดบางแง่

ศีล ในระดับของคนทั่วไป ได้พูดแล้วว่า ได้แก่ศีล ๕ ในศีล ๕ นี้จะเห็นว่าท่านไม่ได้ห้ามเรื่องดนตรี และเรื่องศิลปะต่างๆ แล้วบางแห่งยังสนับสนุนด้วยซ้ำว่า ดนตรีและศิลปะที่ดีๆ ก็ใช้ให้เป็นประโยชน์ได้

แต่ทีนี้ ถ้าเราต้องการที่จะเข้าถึงความสุขที่ประณีตยิ่งขึ้นไปอีก เราจะเลยขั้นกามหรือขั้นประสาทสัมผัสไปสู่ขั้นจิต ตอนนี้แหละ จะมีการแนะนำให้ถือศีลที่สูงขึ้นไป โดยมีความมุ่งหมายเพื่อจะฝึกให้เราอยู่ได้โดยไม่ต้องอาศัยสิ่งเหล่านั้น คือทำอย่างไรความสุขของเราจะไม่ต้องไปฝากไว้กับสิ่งบำเรอความสุขทางตา หู จมูก ลิ้น กาย พอตอนนี้ท่านก็เลยให้ศีลแปดมา

ศีลแปดนั้น จะเห็นว่าเป็นข้อปฏิบัติเสริมจากศีลห้า ในระดับของการฝึกให้เรารู้จักที่จะอยู่ได้เป็นอิสระ โดยไม่ต้องขึ้นกับปัจจัยหรือวัตถุบำรุงกายจากภายนอก เริ่มตั้งแต่ข้อ วิกาลโภชนา เว้นจากการกินอาหารในเวลาวิกาล ก็หมายความว่าไม่เห็นแก่การหาความสุขในการบำเรอลิ้น ไม่ต้องฝากความสุขไว้กับอาหาร ตลอดจนถึงข้อ อุจฺจาสยนมหาสยนา เว้นจากที่นั่งที่นอนสูงใหญ่ ที่จะบำรุงบำเรอตนให้มีความสุขจากประสาทสัมผัสในการนอน

ศีลแปดนี้เป็นการฝึกให้เราเริ่มอยู่ได้ด้วยลำพังจิตใจว่า ทำอย่างไรเราจะไม่ต้องฝากความสุขของเราไว้กับสิ่งบำเรอ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ที่ว่ามานั้น เริ่มตั้งแต่หัดเว้นจาก วิกาลโภชนา จนถึง อุจฺจาสยนมหาสยนา รวมทั้ง นจฺจคีตวาทิตวิสูกทสฺสนา ในข้อนี้เราเว้นดนตรีด้วยแล้ว หมายความว่าในศีลแปดนี้มีข้อปฏิบัติให้ฝึกตนในการงดเว้นจากการฟ้อนรำ ขับร้อง ประโคมดนตรี

สาระของตอนนี้ก็คือ การที่จะฝึกตัวเราให้พัฒนาต่อไปอีกขั้นหนึ่ง จากการที่เคยต้องฝากความสุขของเราไว้กับสิ่งภายนอก กล่าวคือสิ่งบำรุงบำเรอประสาทสัมผัส ตอนนี้เราจะพยายามอยู่ด้วยลำพังตนเอง เราจะก้าวไปหาความสุขที่สำเร็จด้วยจิตและปัญญาของตนเอง