คำปรารภ (ในการพิมพ์ครั้งแรก) วัตถุประสงค์อย่างหนึ่งของมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ในส่วนที่เกี่ยวกับการปฏิบัติหน้าที่ของพระสงฆ์ต่อประชาชน ก็คือการเผยแพร่พระศาสนา เสริมสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับธรรมวิ…
จากความไม่ยอมรู้ คณะสงฆ์กับพระเณรไปคนละทาง คุมกันไม่ได้ เกิดปัญหาหลากหลาย จุดหมายเพื่อพระศาสนาก็เสีย การพรางตาตนเองของคณะสงฆ์ ของรัฐ และของสังคม ด้วยการไม่รับรู้ความจริงและการสร้างมโนภาพขึ้นไว้อ้างนั้…
พระหรือใคร เอาเปรียบสังคม ในเมื่อข้อเท็จจริงมีอยู่ว่า นิสิตนักศึกษาในมหาวิทยาลัยส่วนใหญ่เป็นผู้มาจากตระกูลมีฐานะดีในเมือง จึงกลายเป็นว่า ผู้ที่มีเปรียบทางสังคมอยู่แล้ว มีโอกาสเหนือกว่าอยู่แล้ว กลับได้…
การศึกษาระบบวัดที่ถูกเขาทิ้ง ทำอะไรอยู่ในสังคมไทย ลักษณะบางอย่างของการศึกษาในระบบสังคมไทยเดิม หรือระบบวัดนี้ ที่ควรสังเกต คือ (๑) ให้ความเสมอภาคแห่งโอกาสในทางการศึกษามากพอสมควร (๒) ผู้สำเร็จการศึกษาแล…
ปัญหาเบ็ดเตล็ด เช่น ความมั่นคงในอุดมคติ ทำอย่างไรจะมั่นอยู่ได้ในอุดมคติ? ถาม ถ้าทุกคนมุ่งสวรรค์ชั้นต่ำ แต่ท่านอาจารย์สอนให้มุ่งในงานและความสัมฤทธิ์ของงาน เราจำเป็นต้องอยู่กับคนที่มุ่งสวรรค์ชั้น…
โดยความรับผิดชอบ เมื่อติเตียนพระเณร ก็อย่าลืมติเตียนตนเองด้วย มีข้อคิดบางอย่างที่ควรแทรกไว้ที่นี่ อย่างที่หนึ่งคือ การตำหนิติเตียนว่าพระเณรสมัยปัจจุบันไม่เอาใจใส่เล่าเรียนธรรมวินัย ซึ่งเป็นเสียงที่หนา…
บันทึกที่ ๓ ปัญหาเกี่ยวกับ ค่านิยมคลาดเคลื่อน ความคลาดเคลื่อนของค่านิยมนั้น เกิดจากความไม่รู้ไม่เข้าใจ หรือไม่รู้เท่าทัน ซึ่งมองได้ ๒ ด้าน คือ ไม่รู้จักตัวเอง และไม่รู้จักสภาพแวดล้อมตัว อธิบายอย่างง่า…
สภาพสถาบันสงฆ์ บอกสภาพชนบทไทย สถาบันสงฆ์ช่วยชาวชนบทและคนยากจน ให้มีโอกาสในการศึกษา ความเปลี่ยนแปลงทางสังคมในแง่นี้ ได้ทำให้สถาบันสงฆ์ปัจจุบันมีสภาพอย่างที่เห็นๆ กันอยู่ ซึ่งแปลกไปจากสมัยก่อน วัดในสมัย…
บันทึกที่ ๕ ปัญหาเกี่ยวกับ การสร้างรากฐานของความเจริญที่แท้ เลียนได้ แต่ไม่ได้เรียน ความเจริญแบบสมัยใหม่ของไทย ถือว่าเริ่มขึ้นเมื่อเริ่มรับอารยธรรมตะวันตกในสมัยรัชกาลที่ ๔ และ ๕ สังคมไทยได้นำเอ…
บันทึกที่ ๔ ปัญหาเพราะ ระบบศักดินา หรือ เข้าไม่ถึงสังคมไทย ปัญหาเรื่องนี้ ยกขึ้นพิจารณา เพราะปัจจุบันมักมีการตำหนิติเตียนเกี่ยวกับความประพฤติของข้าราชการว่า ไม่เข้าถึงประชาชน เพราะติดในระบบศักดินา หรื…