ปัญหาของประเทศพัฒนา ที่สังคมไทยตามรับเข้ามา

หน้าสำหรับพิมพ์

ปัญหาของประเทศพัฒนา ที่สังคมไทยตามรับเข้ามา

ประเทศที่พัฒนาแล้ว ก็ไม่ใช่เป็นประเทศที่หมดปัญหา เขาก็มีปัญหาแบบของเขาเหมือนกัน เมื่อเราพัฒนาไปตามอย่างเขา ถ้าหากว่าปฏิบัติตัวไม่ถูกต้อง ก็เลยรับเอาปัญหาของเขาเข้ามาด้วย คือ แทนที่จะพัฒนาได้สำเร็จ ก็เลยกลายเป็นว่า ยิ่งพัฒนาไปยิ่งได้รับแต่ส่วนที่ร้ายของเขามา หมายความว่า ส่วนที่ดีของเขาเอามาไม่ได้ เอาแต่ส่วนที่เสื่อมที่เป็นปัญหาของเขา ไม่ได้ความเจริญของเขา หรือไม่ได้เท่าที่ควร

ยกตัวอย่าง แม้แต่ปัญหาเรื่องอบายมุขนี้ ก็ไม่ใช่เป็นปัญหาของประเทศกำลังพัฒนาที่แท้จริง ไม่ใช่เป็นปัญหาเดิมของตัวเอง แต่เป็นปัญหาพอกพูนขึ้นมาจากการที่ไปตามเขาอย่างไม่ถูกต้อง ค่านิยมบริโภค ที่ว่าชอบบริโภคไม่ชอบผลิต ก็มีส่วนที่เกิดจากการตามอย่างประเทศที่พัฒนาแล้วอย่างผิดพลาด คือไม่ได้ตามเขาในแง่ของการผลิต แต่ตามในแง่ของการชอบบริโภค คือชอบตามเขาในแง่ของการเสพผลของการพัฒนา แต่ไม่ตามเขาในแง่ทำเหตุของการพัฒนา เราตามเก่งในเรื่องเสวยหรือเสพผลของการพัฒนา

ประเทศที่พัฒนาแล้ว เขาก็ได้รับผลของการพัฒนาของเขา แต่เราไม่มองที่ตัวแท้ของการพัฒนา หรือแม้แต่กระบวนการพัฒนาของเขา กลับเพ่งมองในแง่ผลที่เขาได้รับจากการพัฒนาแล้ว เราก็ได้แต่ชื่นชมต่อผลของการพัฒนา แล้วเราก็ตามเขาในการเสพผลของการพัฒนา เราก็เลยกลายเป็นผู้บริโภค คอยแต่จะรับเอาผลผลิตสำเร็จรูปแล้วของเขามา แต่ตัวการทำเหตุของการพัฒนา เขามีผลของการพัฒนาอย่างนั้นได้อย่างไร เราไม่ได้ตามและไม่ค่อยจะสนใจศึกษาด้วย จึงไม่ได้ตามอย่างในแง่การทำเหตุของการพัฒนา

เมื่อคอยแต่ตามเสพผล ไม่ตามทำเหตุ ก็เป็นการตามที่ผิดพลาด เพราะเท่ากับว่าคอยอาศัยเขารอให้เขาผลิตให้ ไม่ได้พัฒนาตัวเองเลย ฉะนั้น การพัฒนาก็ต้องไม่สำเร็จผลแน่นอน

ปัญหาอีกอย่างหนึ่ง ที่เพิ่มขึ้นในประเทศที่พัฒนาแล้ว ก็คือปัญหาทางจิตใจ ในประเทศที่พัฒนาแล้ว ส่วนมากคนมีปัญหาทางจิตใจมากขึ้น มีความอ้างว้าง ว้าเหว่ ความรู้สึกโดดเดี่ยวในสังคม นอกจากนั้น การแข่งขันช่วงชิงก็ทำให้เกิดความบีบคั้น ความเครียด ความกระวนกระวายอะไรต่างๆ แล้วแสดงออกมาในอาการที่รุนแรง คือ การฆ่าตัวตาย ซึ่งตรงข้ามกับการฆ่ากันตาย

ประเทศอเมริกาปัจจุบันนี้ ก็กำลังประสบปัญหานี้อย่างหนัก คือ การที่คนฆ่าตัวตายกันมาก และที่น่าแปลกประหลาดก็คือว่า เด็กวัยรุ่นหนุ่มสาวซึ่งไม่น่าจะฆ่าตัวตายก็มาคิดสั้น ทำลายชีวิตของตนเอง

แต่ก่อนนี้ ประเทศอเมริกามีปัญหาคนแก่ฆ่าตัวตายมากเหลือเกิน เพราะในสังคมที่พัฒนาแล้วแบบนั้น แต่ละคนต้องรับผิดชอบตนเอง ดิ้นรนขวนขวาย ไม่มีเวลาที่จะมาดูแลกัน คนแก่ไม่ได้รับการเอาใจใส่ ถูกทอดทิ้งมาก อ้างว้าง เหงา ว้าเหว่ ไม่มีทางออก อยู่ด้วยความทรมาน ในที่สุดก็ฆ่าตัวตายหนีไป ในระยะก่อนนี้ พวกประเทศฝรั่งที่เจริญด้วยอุตสาหกรรมมากแล้ว มีปัญหานี้มาก คนแก่ฆ่าตัวตายเยอะแยะ

แต่มาถึงปัจจุบัน ปัญหาได้พัฒนามากขึ้น จนออกมาในรูปที่ว่าคนหนุ่มสาวฆ่าตัวตายมาก ปัจจุบันนี้ ประเทศอเมริกากำลังประสบปัญหานี้อย่างหนัก เพราะอัตราการฆ่าตัวตายของวัยรุ่น ที่สูงขึ้นมาแล้วนั้น เขายังอธิบายไม่ได้ชัดเจน ยังหาเหตุไม่ได้ และไม่ใช่เฉพาะประเทศอเมริกา ในประเทศญี่ปุ่นคนก็ฆ่าตัวตายมาก สถิติสูงอย่างยิ่ง นี้ก็เป็นปัญหาของประเทศพัฒนา

ปรากฏว่า ประเทศไทยก็รับเอาปัญหาแบบนี้ของประเทศพัฒนามาด้วย ปัญหาทางจิตใจของเราก็เพิ่มขึ้น ซึ่งเป็นเหตุหนึ่งที่ทำให้ประเทศไทยของเราตอนระยะหลังๆ นี้ หันมาสนใจปัญหาทางจริยธรรม และเรื่องจิตใจมากขึ้น แม้แต่ในระดับบุคคล ก็เป็นที่สังเกตว่า ปัจจุบันนี้คนสนใจศาสนามากขึ้น หันไปสนใจเรื่องจิตใจ ทำสมาธิ วิปัสสนามากขึ้น ซึ่งเป็นปรากฏการณ์ที่แพร่หลาย ไม่เฉพาะในประเทศไทย บางทีกลายเป็นว่า เราเป็นผู้ตามประเทศที่พัฒนาแล้วในเรื่องนี้ด้วยซ้ำ

ในประเทศเจริญอย่างอเมริกานี้ เป็นมาหลายปีแล้ว คนจำนวนมากเบื่อหน่ายสังคมที่มีความเจริญทางด้านอุตสาหกรรม ความพรั่งพร้อมทางวัตถุ คนรุ่นใหม่ พวกวัยรุ่นหนุ่มสาว ปลีกตัวออกจากสังคม ละทิ้งระเบียบแบบแผนของสังคมของตนออกไป บางพวกก็ไปตั้งกลุ่มชนใหม่ของพวกตน เช่น เป็นฮิปปี้ กระแสนั้นเป็นไปรุนแรงในระยะต้น พอตั้งตัวได้ต่อมาก็ปรากฏในรูปของการสนใจศาสนา สนใจปรัชญาตะวันออก สนใจสมาธิ

ปรากฏว่าตอนนี้ ฝรั่งฝังใจกับเรื่องสมาธินี้กันมาก จนกระทั่งว่า บางทีพวกคนตะวันออกที่มีชื่อในเรื่องการปฏิบัติทางจิตใจนี้ เช่นเรื่องโยคะ เรื่องบรมจิตวิญญาณ อะไรพวกนี้ ก็เลยไปหากินกับฝรั่ง ตั้งตัวเป็นอาจารย์ อย่างชาวอินเดียบางคนไปตั้งตัวเป็นฤาษี เป็นฤาษีจริงก็มี เป็นฤาษีหลอกก็มี พอทำตัวเป็นฤาษีไปหน่อย ฝรั่งหนุ่มสาวมาหากันเยอะแยะ ได้เงินได้ทองมากจนกระทั่งเป็นมหาเศรษฐี มีเครื่องบินส่วนตัวใช้ มั่งมีเงินทองหลายสิบหลายร้อยล้าน บางรายถึงกับตั้งเป็นอาณาจักรของตนเองขึ้นมา แล้วไปๆ มาๆ ถูกเนรเทศออกจากประเทศไปก็มี แต่ถ้ายังอยู่ไม่มีปัญหาก็ร่ำรวยกันมากมาย นี่หากินจากฝรั่ง แต่ที่เป็นฤาษีดีก็มีเหมือนกัน

อันนี้ก็เป็นปรากฏการณ์หนึ่งของสังคม ซึ่งคนไทยเราปัจจุบันนี้ก็มีความสนใจ เรื่องสมาธิ เรื่องวิปัสสนากันไม่ใช่น้อยเลย เข้าใจว่าแม้ในห้องประชุมนี้ก็อาจจะมีบางท่าน หรือหลายท่านที่สนใจทางด้านนี้ ก็เป็นเรื่องทางจิตใจ

รวมความว่า ปัญหาประเภทนี้ก็เป็นลักษณะด้านหนึ่งของสังคมซึ่งพัฒนาแล้ว ที่มีความเจริญทางด้านวัตถุมาก แล้วก็มีปัญหาจิตใจตามมา เพราะเจริญทางวัตถุมุ่งไปด้านเดียวไม่ได้เตรียมตัวให้พร้อม ไม่ได้พัฒนาทางด้านจิตใจไปด้วย ก็เลยปรากฏผลขึ้นมาอย่างนี้