ข้อสรุปเกี่ยวกับบทบาทในปัจจุบัน ดังได้กล่าวแล้วว่า การสูญเสียบทบาทของพระสงฆ์ เริ่มจากสังคมเมืองหลวงไปก่อน และค่อยๆ ขยายสู่สังคมเมือง และสังคมชนบทต่อๆ ไป โดยนัยนี้ การที่บทบาททั้งหมดสูญสิ้นไปนั้น จะต้อ…
บทบาทต่อไปควรเป็นอย่างไร เบื้องต้นพึงกำหนดก่อนว่า ศาสนาต่างๆ ไม่เฉพาะพระพุทธศาสนาจะยังคงมีความหมายต่อไปในสังคม แม้จะถูกกระทบกระเทือนหรืออ่อนกำลังลงบ้าง ในเมื่อยังมีสภาพต่อไปนี้ในสังคม คือ ๑. ชีวิตมนุษ…
พระพุทธศาสนาในสถานการณ์ปัจจุบัน พระมหาเถรานุเถระที่เคารพนับถือ ท่านสหธรรมิกผู้เป็นนักศึกษา เจริญพรท่านสาธุชนผู้มาร่วมประชุมในที่นี้ การอภิปรายในวันนี้ ในฐานะที่ผู้พูดในขณะนี้เป็นพระ และมีญาติโยมฝ่ายอุ…
ความสัมพันธ์ระหว่างสถาบันศาสนากับศาสนธรรม ทีนี้หันมาพูดถึงพระพุทธศาสนาบ้าง พระพุทธศาสนานั้น เราอาจจะพูดได้เป็น ๒ แง่ด้วยกัน คือ ในแง่ที่ ๑ ศาสนธรรม หรือเนื้อหาคำสอนของพระพุทธเจ้า ในแง่ที่ ๒ สถาบัน ในท…
ภาพที่พระพุทธศาสนาถูกมอง แง่ที่ ๑ คือภาพที่พระพุทธศาสนาถูกมอง หมายความว่า พระพุทธศาสนาในปัจจุบันนี้ถูกคนในสังคมมองอย่างไรบ้าง เขาเห็นพระสงฆ์เป็นอย่างไร มองเห็นธรรมะในพระพุทธศาสนาเป็นอย่างไร อย่างที่ท่…
ภาพที่พระพุทธศาสนามองตนเอง ทีนี้ในแง่ที่ ๒ ก็คือภาพที่พระพุทธศาสนามองตัวเอง โดยเฉพาะก็คือ สถาบันหรือพระสงฆ์นั่นเอง พระสงฆ์มองตัวเองอย่างไร มองโดยสอดคล้องกับความเป็นจริงหรือไม่ และมองเห็นตัวเองว่าเป็นส…
ภาพที่อยากให้เขามอง ภาพต่อไปก็เป็นภาพที่พระพุทธศาสนา โดยเฉพาะพระสงฆ์อยากให้เขามองตนเอง หมายความว่าพระสงฆ์ในปัจจุบันนี้ อยากให้ประชาชนมองเห็นตนเองเป็นอย่างไร เรามาพิเคราะห์ดูว่า พระสงฆ์ปัจจุบันนี้ อยาก…
ภาพที่ควรมีให้เขามอง ทีนี้ เมื่อพูดถึงภาพที่อยากให้เขามองแล้ว ก็ต้องพูดเลยไปถึงภาพที่ควรมีให้เขามองเรา หรือภาพที่แสดงว่าพระพุทธศาสนาเป็นอย่างไรตามที่มันควรจะเป็น อันนี้แหละคือจุดที่สำคัญที่สุด และจะได…
จุดยืนของพระสงฆ์และพระพุทธศาสนา นี้คือเรื่องราวต่างๆ เกี่ยวกับการที่พระพุทธศาสนาเข้ามาสัมพันธ์กับสถานการณ์ปัจจุบัน ซึ่งกระผมได้พูดปะปนกันไป ทั้งในแง่ศาสนธรรม และสถาบัน ทั้งสองสิ่งนี้มีความสำคัญมาก ไม่…
ศาสนจักรกับอาณาจักร ความสัมพันธ์ระหว่างคณะสงฆ์กับอำนาจการเมือง คณะสงฆ์เป็นสถาบันใหญ่ในประเทศไทย มีประวัติความเป็นมายาวนาน และมีรายละเอียดมากมาย แต่เท่าที่เป็นมาในเมืองไทยเรานี้ การศึกษาเรื่องในอดีตยัง…