การศึกษา: พัฒนาการหรือบูรณาการ - รวมธรรมะ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต)

…คนนี้มีลักษณะต่างออกไปจากรถยนต์ คนไม่เหมือนรถยนต์ รถยนต์นั้นเป็นองค์รวมก็จริง แต่เป็นองค์รวมที่นิ่งเป็นองค์รวมแบบตาย ไม่มีชีวิตชีวาที่แท้จริง อาจจะใช้เคลื่อนไหวไปอะไรต่างๆ แต่มันก็ไม่ได้มีพัฒนาการอะไรของมันขึ้นมา มันก็อยู่อย่างนั้น อยู่ในสภาพอย่างนั้น แต่คนเราไม่เป็นอย่างนั้น คนเราเป็นองค์รวมที่มีการเคลื่อนไหว มีการเจริญเติบโต มีการเปลี่ยนแปลงไป องค์รวมที่เรียกว่าคนนั้นก็เกิดจากองค์รวมคือกายกับใจ ซึ่งแต่ละอย่างก็ซอยออกไปได้มากมาย เฉพาะด้านกายก็มาจากอวัยวะคือส่วนประกอบย่อยๆ ทั้งหลายมากมาย ซึ่งแต่ละส่วนนั้นก็มีพัฒนาการของมัน มีความเจริญเติบโตขึ้นมาได้ ไม่เหมือนกับชิ้นส่วนของรถยนต์ที่นิ่งเป็นชิ้นส่วนที่ตาย แต่ชิ้นส่วนอวัยวะของมนุษย์นี้มีความเจริญเติบโตขึ้นมา…

สารบัญ – การศึกษา: พัฒนาการหรือบูรณาการ

บทที่ ๑ ปัญหาของพัฒนาการ

บทที่ ๒ บูรณาการกับพัฒนาการ

บทที่ ๓ ระบบแห่งบูรณาการ