กระบวนการปฏิจจสมุปบาทเกิดตลอดเวลา

หน้าสำหรับพิมพ์

กระบวนการปฏิจจสมุปบาทเกิดตลอดเวลา

พระพรหมคุณาภรณ์

คนที่พูดถึงกระบวนการสามชาติ จะอ้างคัมภีร์วิสุทธิมรรค คัมภีร์ที่รจนาโดยพระพุทธโฆษาจารย์ แต่ถ้าเราไปไกลกว่านั้น ถึงอีกคัมภีร์หนึ่งที่อธิบายพระไตรปิฎกโดยตรง (คัมภีร์วิสุทธิมรรค ไม่ได้อธิบายพระไตรปิฎกโดยตรง) คือสัมโมหวิโนทนี เป็นคัมภีร์ที่อธิบายเรื่องปฏิจจสมุปบาทโดยตรงจากพระไตรปิฎก คัมภีร์สัมโมหวิโนทนี แบ่งเป็น ๒ ภาค ภาคแรก อธิบายเรื่องกระบวนการ ๓ ชาติ และภาคที่สอง อธิบายเรื่องกระบวนการรวดเดียว ไม่ใช่แค่ชาติเดียวแต่หากเป็นกระบวนการของจิต ความรู้ตัวในขณะหนึ่ง แม้แต่ในชั่วขณะเดียวหนึ่ง ปฏิจจสมุปบาทเกิดได้สมบูรณ์

สำหรับอาตมา ความหมายทั้งหมดในคัมภีร์ มันเหมือนกัน เพราะกระบวนการนี้เกิดขึ้นอยู่ตลอดเวลา และในฐานะที่มันเกิดทุกขณะ มันก็เกิดเรื่อยไป จากขณะเดียวจะไปกี่ชาติก็ได้ ทั้งในระยะสั้น และระยะยาว จึงเหมือนกระบวนการยาว คือ กระบวนการจากขณะนี้ ไปสู่ขณะต่อไป สืบต่อไปเรื่อยๆ มันก็กลายเป็นกระบวนการสืบต่อที่ยาวนาน ไม่ว่าจะมีสักกี่ชาติ ไม่ใช่กระบวนการชาติเดียว แต่เป็นขณะต่อขณะ เพราะฉะนั้น จะเรียกอะไรก็เหมือนกัน ถ้าไม่มีกระบวนการขณะสู่ขณะที่เป็นจุดเริ่ม ก็จะมีกระบวนการชีวิตหนึ่งสู่อีกชีวิตหนึ่งไม่ได้ จริงไหม