จุดแยกเข้าสู่กระบวนการของการศึกษา ก็เป็นจุดแยกเข้าสู่กระบวนการพัฒนาสันติภาพ

หน้าสำหรับพิมพ์

จุดแยกเข้าสู่กระบวนการของการศึกษา ก็เป็นจุดแยกเข้าสู่กระบวนการพัฒนาสันติภาพ

นอกจากการเปลี่ยนมนุษย์จากนักหาความสุขมาเป็นนักให้ความสุข ผู้มีความสุขจากการให้ความสุขนั้นแล้ว ยังมีการพัฒนามนุษย์ขั้นเริ่มต้นอีกอย่างหนึ่ง คือการพัฒนามนุษย์ จากการใช้ตา หู เพื่อเสพ มาสู่การใช้ ตา หู เพื่อศึกษา อันนี้คือจุดเริ่มที่แท้ของการศึกษา ซึ่งเป็นจุดที่สำคัญมาก

มนุษย์ใช้ตา หู อย่างไร?
๑. มนุษย์ใช้ตา หู ฯลฯ เพื่อสนองความต้องการในด้านความรู้สึก คือเอาสิ่งทั้งหลายมาบำเรอ ตา หู จมูก ลิ้นของตน ให้มีความสุขความเพลิดเพลินชื่นชอบใจ เรียกว่า เสพ
๒. มนุษย์ใช้ ตา หู ฯลฯ เพื่อสนองความต้องการในด้านความรู้ คือใช้เรียนรู้ เรียกว่า ศึกษา

ตรงนี้เป็นจุดแยกที่สำคัญ เมื่อมีการศึกษาที่ถูกต้อง มนุษย์เริ่มพัฒนา ก็จะรู้จักใช้ตา หู เพื่อการศึกษา ดังนั้น ย้ายจากความเป็นนักเสพ คนก็จะพัฒนาความเป็นนักศึกษาขึ้นมา นักศึกษาก็คือ บุคคลที่รู้จักใช้ตา หู มิใช่เพียงเพื่อเสพ แต่ใช้เพื่อเรียนรู้ เวลานี้เราสามารถสร้างนักศึกษาได้หรือยัง

การที่บุคคลจะเรียนรู้ได้นั้นเขาต้องมีความอยากรู้ คือมีความต้องการที่จะรู้ ความต้องการที่จะรู้นี้เราพัฒนาขึ้นมาได้

เป็นธรรมดาว่ามนุษย์จะต้องสนองความต้องการ เมื่อสนองความต้องการเสพ เขาก็ต้องได้ต้องเอา จึงต้องแย่งชิงกัน สันติภาพก็ไม่มี แต่พอเขาต้องการเรียนรู้ เขาจะสนองความต้องการที่จะเรียนรู้นั้น เขาก็ต้องศึกษา แต่การสนองความต้องการที่จะเรียนรู้นี้ ไม่นำไปสู่การแก่งแย่งช่วงชิงกัน ตรงข้ามกลับนำไปสู่การพัฒนาตนเอง จึงเป็นการสนองความต้องการที่เป็นไปในทางสันติ โดยนัยนี้ สันติภาพก็เริ่มเกิดขึ้นตั้งแต่คนเริ่มรู้จักใช้ตา หู จมูก ลิ้นนั้นเอง

ว่าที่จริง การพัฒนาสันตินั่นแหละเป็นการศึกษา หมายความว่า การศึกษาก็คือการเรียนรู้และพัฒนาในกระบวนการนำชีวิตเข้าสู่สันติ หรือสร้างสันติให้แก่ชีวิต ดังนั้น เมื่อพูดอย่างเคร่งครัด จึงมิใช่เพียงว่าการศึกษาเพื่อสันติภาพ แต่การสร้างสันตินั่นแหละคือการศึกษา หรือการศึกษาคือกระบวนการพัฒนาสันติ เรามิใช่เพียงศึกษาเพื่อสันติ แต่เราศึกษาสันติ คือฝึกตนในสันติ หรือทำสันติให้เป็นชีวิตของตนเลยทีเดียว และในการศึกษาและพัฒนาสันตินั้น ความสุขก็จะพัฒนาไปด้วย

มนุษย์มีความสุขเมื่อได้สนองความต้องการ และความต้องการนั้นเปลี่ยนแปลงได้พัฒนาได้ ดังนั้น ความสุขจึงเปลี่ยนแปลงและพัฒนาได้ ถ้ารู้จักพัฒนาความต้องการ คนจะมีความสุขมากขึ้น เพิ่มช่องทางที่จะมีความสุขได้มากขึ้น และเปลี่ยนแปลงวิธีการที่จะเข้าถึงความสุขให้ดีงาม ประณีตยิ่งขึ้น โดยเฉพาะสามารถย้ายจากความสุขที่ก่อปัญหาและขัดขวางการพัฒนา ไปสู่ความสุขที่สร้างสรรค์และส่งเสริมการพัฒนาชีวิตของตน

ความต้องการอย่างสำคัญเริ่มแรก ที่ควรจะพัฒนาขึ้นในกระบวนการพัฒนาคน ก็คือความต้องการเรียนรู้ ถ้าพัฒนาความต้องการในการเรียนรู้ขึ้น คนก็จะมีความสุขจากการสนองความต้องการเรียนรู้นั้น

แน่นอนว่าเบื้องแรกคนมีความต้องการเสพ ดังนั้นเมื่อเขาได้สนองความต้องการในการเสพ เขาก็มีความสุข แต่ดังที่กล่าวแล้วมนุษย์นี้พัฒนาได้ ซึ่งเป็นคุณสมบัติพิเศษที่ต่างจากสัตว์อื่น คือ มนุษย์มีศักยภาพในการศึกษา เมื่อมนุษย์เริ่มศึกษา ถ้าดำเนินไปตามกระบวนการของธรรมชาติ มนุษย์จะเริ่มพัฒนาความต้องการในการเรียนรู้ขึ้นมา คืออยากรู้ และใฝ่รู้ ยิ่งอยากรู้มาก เมื่อเขาสนองความใฝ่รู้นั้น เขาก็ยิ่งมีความสุขมาก