- (กล่าวนำ)
- เป้าหมายของเศรษฐศาสตร์
- หากยังมีความขัดแย้งก็ยากที่จะถึงเป้าหมาย
- อะไรคือความอยู่เย็นเป็นสุขของมนุษยชาติ?
- ความสุข ๒ แบบในพระพุทธศาสนา
- โลกแห่งการบริโภค คนมีสุขยาก ทุกข์ง่าย
- มนุษย์มีความแตกต่างกันหลายระดับ
- ศีล ๕ : หลักการพื้นฐานของสังคม – ศีล ๘ : ศีลเพื่อการพัฒนาสู่อิสรภาพ
- บุคคล ๓ กลุ่ม
- ประเทศผู้ผลิตกับประเทศผู้บริโภค
- การศึกษาควรสอนให้มนุษย์ พัฒนาความสามารถในการมีความสุข
- ดุลยภาพของอิสรภาพทั้ง ๔
- ต้องพัฒนา Intellectual Freedom ให้เกิดมีขึ้นในผู้บริโภค
- ผู้บริโภคมีอำนาจต่อรองกับผู้ผลิต
- ธุรกิจอยู่ไม่ได้ ถ้าผู้บริโภคไม่ซื้อสินค้า หรือไม่ใช้บริการ
- ความสำเร็จที่แท้จริงของนักธุรกิจ
- ลัทธิบริโภคนิยมมาจากตัณหาของมนุษย์
- Meditation in Form/Meditation in Substance
- ค่านิยมกำหนดสังคม
- การแข่งขันในทางที่ถูก
- การแข่งขันกระตุ้นให้เกิดความไม่ประมาท
- กิจกรรม ๓ ประการ ที่เศรษฐศาสตร์ควรให้ความสนใจ
- Freedom Through Wisdom ความสำเร็จสูงสุดของมนุษย์
- พัฒนาฉันทะ ลดละตัณหา
- ความปรารถนาที่ดีงามคือฉันทะ
- แหล่งข้อมูลคำสอนในพระพุทธศาสนา
- ทำไมเถรวาทมีคำสอนเรื่องการครองเรือน มากกว่าสายอื่น
- เหตุ และ ปัจจัย ในพระพุทธศาสนา
- ปัจจัยหนึ่งอาจนำไปสู่ผลหลายอย่าง
- การแยกแยะปัจจัยหรือยักย้ายเงื่อนไข
- กัลยาณมิตรเป็นทั้งหมดของพรหมจรรย์
- ศรัทธาและปัญญาไม่ใช่คู่แข่งขัน
- ปฏิจจสมุปบาทแบบง่าย
- กุศลและอกุศลจากผัสสะ
- กระบวนการปฏิจจสมุปบาทเกิดตลอดเวลา
- พระพุทธเจ้าทรงอธิบายปฏิจจสมุปบาท ตามสติปัญญาของผู้ฟัง
- แนะนำหนังสืออ่านประกอบ
- ภาคผนวก
- บันทึกผู้แปล
- คำนำในการพิมพ์ ครั้งที่ ๓
เหตุ และ ปัจจัย ในพระพุทธศาสนา
พระพรหมคุณาภรณ์
เรื่องเหตุและปัจจัยนี้ แม้แต่ในภาษาไทยก็ยังมีปัญหา เมื่อเราพูดถึงคำว่า เหตุ หรือสาเหตุ ได้แก่ Cause และ ปัจจัย หรือ Condition ในคำสอนเดิม เหตุ หรือที่เราแปลกันว่า สาเหตุ ก็เป็น ปัจจัย หรือ เงื่อนไข ข้อหนึ่ง
ในพระอภิธรรม มีปัจจัย ๒๔ อย่าง และในท่ามกลางปัจจัย ๒๔ ข้อ เหตุ หรือ Cause เป็นข้อหนึ่ง เหตุ เป็นหนึ่งในปัจจัย ๒๔ ข้อ เรามักจะพูดถึง Principal Condition หรือ Direct Condition สำหรับศัพท์ว่า เหตุ นี้ บางครั้งมันก็เป็นคำที่ใช้แทนกันได้กับคำว่า ปัจจัย เพราะในบาลีเราใช้คำว่า ปัจจัย คำเดียว แต่สามารถครอบคลุมได้ทั้งหมด และปัจจัยทั้ง ๒๔ เริ่มด้วยข้อแรก คือ เหตุ ซึ่งแปลได้ว่า Cause ในภาษาอังกฤษ Cause คือ ข้อที่ ๑ ของปัจจัย ๒๔ ข้อ และก็หมายถึง Principal Condition หรือ Direct Condition ซึ่งคุณได้กล่าวถึงมาแล้วว่า คือ เม็ดมะม่วง นั่นเอง แต่ถ้าไม่มีดิน ไม่มีออกซิเจน ไม่มีน้ำ ไม่มีอุณหภูมิที่เหมาะสมแล้ว เม็ดมะม่วงก็จะไม่สามารถแตกออกเป็นต้นมะม่วง และเจริญเติบโตเป็นต้นมะม่วงได้ แม้ว่าคุณจะมีเม็ดแล้วก็ตาม มันก็ไม่อาจกลายเป็นต้นมะม่วงได้
สิ่งที่น่าสนใจมากสำหรับหลักการอันนี้ คือ ถ้าต้องการไม่ให้สิ่งใดสิ่งหนึ่งเกิดขึ้น คุณมีทางเลือกสองทาง หนึ่ง กำจัดเหตุ สอง กำจัดเงื่อนไข เมื่อทำได้อย่างนี้ สิ่งนั้นก็จะไม่เกิด
ความตระหนักรู้หลักการอันนี้ จะทำให้เรารู้จักระมัดระวังมากขึ้น
แม้กระทั่งเดี๋ยวนี้ วิทยาศาสตร์ไม่สามารถสมบูรณ์ได้ ไม่สามารถไปถึงจุดหมายได้ เพราะยังคงยึดติดอยู่ในสิ่งที่เราเรียกในภาษาบาลีว่า The Doctrine of single cause bringing single effect ที่ในพระพุทธศาสนาเรียกว่า เอกการณวาท (ซึ่งเป็น Wrong View หรือ มิจฉาทิฏฐิ)
No Comments
Comments are closed.